KAPALI YÜZME HAVUZLARINDA HAVALANDIRMA VE NEM ALMA SİSTEMLERİ
- GİRİŞ
Eski tarihlerinden günümüze kadar her çağda insanlar hem bir dinlenme aracı hem de eğlence aracı olarak her zaman havuzları kullanmışlardır. Bazı medeniyetlerde havuzlar sağlık amaçlı olarak kullanılmış ve halen kullanılmaya devam etmektedir. Eski yunanlarda havuzlar tuğla ve taşlarla yapılmış, sıcak su ilave edilerek kullanılmıştır.
Günümüzde hem mimari gelişim ve inşai sistemler hem de gelişen teknoloji ile havuzların daha sağlıklı, dayanıklı ve konforlu kullanımı sağlanmıştır. Havuz alanlarının mimari olarak farklı tasarımları kullanıcılara hem görsel bir zevk yaşatmakta hem de gelişen cephe sistemleri ile havuz yönlerinden azami fayda sağlanmaktadır. Mekanik sistemlerde otomasyon, havuz suyu arıtması, nem alma santralleri ve yerden ısıtma sistemlerinin kullanımı bu konfor ve faydaları arttırmış 4 mevsim 24 saat konforla kullanılabilen havuz alanları oluşturulmuştur.
2 HAVUZLARDA NEM ALMA SİSTEMLERİ NEDEN KULLANILMALIDIR?
Binanın ve eşyaların korunmasını sağlayarak; duvar çeperlerinde ve duvar içlerinde yoğuşma oluşumunun engellenmesi
Havanın temizliğinin, sıcaklığının ve neminin kontrolünü sağlayarak, uygun hava dağılımında konforun arttırılmasıdır.
Havada bulunan direk ve dolaylı kirleticilerin etkisinin azaltılması
3 HAVUZLARIN İNŞAASINDA DİKKAT EDİLEN HUSUSLAR
Havuz tarafı güney izleyici veya makine dairesi kuzey tarafında olmalıdır.Havuzun uzun kenarı pencereli tarafta olmalı ve güneye bakmalıdır. Binanın ısı kazançları bahar ve yaz aylarında düşük kış aylarında yüksek olmalıdır.
4 HAVUZ NEM ALMA İKLİMLENDİRMESİ
Kapalı yüzme havuzlarında, havuzda suyun soğumasının ve buna bağlı olarak havuz mahalinin soğumasının en önemli nedeni, havuz suyunun buharlaşmasıdır. Bu sudaki ısı kaybının %95’ine denk gelir. Kapalı yüzme havuzlarında dış ortam iklim koşullarına bağlı olmaksızın yılın önemli bir bölümünde su ve mahal ısıtması gereksinimi vardır.
Kapalı yüzme havuzlarında kullanılan havuz kimyasalları ve kabul edilebilir iç hava kalitesi nedeni ile havuz havasının değiştirilerek temizlenmesi gerekir. Havuz nem alma santralleri; bir otomasyon sistemine bağlı olarak iç hava kalitesine göre oransal olarak taze hava verir. Bu taze hava ile direk ve dolaylı kirleticilerin etkisi azaltılarak havuz mahallînde bulunan havanın içerisindeki su kimyasallarının belli oranda temizlenmesi sağlanır.
Havuzda bulunan aşırı nem binada yoğuşma yaparak zararlara neden olmaktadır. (sıvalarda dökülme, mobilyalarda şişme, metal ekipmanlarda paslanma vb.) Bağıl nemin yüksek olması hissedilen hava sıcaklığını arttırarak kullanıcıların konfor şartlarının bozulmasına, baskıcı ve rahatsız edici bir havaya, nefes darlığına ve havuz kullanım sürelerinin kısalmasına neden olur. Ayrıca havuz mahali ile bağlantılı mahallerde (duşlar, tuvaletler, soyunma odaları) oluşan aşırı sıcaklık ve nem farkları kullanıcıların sağlığının bozulmasına neden olur. Ayrıca ısıtılan sudaki aşırı buharlaşma yüksek oranda ısı ve su kaybına neden olarak, maddi bir yük de getirir.
Havuzlarda su sıcaklığı 24- 28 °C, ortam sıcaklığı ise havuz su sıcaklığının 2-3 °C üzerinde olmalıdır. Genellikle havuz suyu sıcaklıkları 26-27 °C, mahal sıcaklıkları ise 28 °C olarak ayarlanır. Bu sıcaklıklarda mahalde istenilen bağıl nem %50-60 arasında olmalıdır. Yüksek bağıl nem deride yapışma hissine ve zor nefes almaya yol açarken, düşük bağıl nem ise deride hızlı buharlaşmaya ve dolayısıyla üşümeye sebep olur.
Havuz havalandırmasında su buharı atımı en yaygın kullanılan havalandırma şeklidir. Su buharının dışarı atımında hava içerisinde önemli miktarda enerji mevcuttur. Bu atılan enerji mahal içi ısıtmasında ya da havuz suyu ısıtmasında kullanılabilir. Havuz havalandırmasında, havuz alanındaki nemin atımı sırasında, nemli havadaki gizli ısının duyulur ısıya dönüştürülerek geri kazanılması en ideal çözümdür.
Isı geri kazanımlı havuz nem alma santralleri otomasyon sistemleri ile iç/ dış hava sıcaklıklarına, nem oranlarına bağlı olarak aşağıda gösterilen farklı modlarda çalışır ve ideal bir kullanım için, havuz mahalini belli bir nem ve sıcaklıkta tutmayı hedefler.
Bu otomasyon modları sayesinde havuz nem alma santralleri iç havanın ve dış havanın sıcaklığına ve nemine bağlı olarak, iç hava kalitesini otomatik olarak ayarlar, ısı geri kazanımı sayesinde kullanıcıya konforlu ve işletme maliyeti düşük bir çözüm sunmaktadır.
Havuz havalandırma sistemlerinde sistemin dizaynında en önemli unsurlardan birisi de üfleme ve emiş kanallarındaki hava hızları, mahaldeki kanal dizaynına bağlı olarak homojen bir dağılımın sağlanması, nemin uygun yerden toplanması, üfleme havasının uygun yerden dağıtımı ve kanallardaki görselliktir.
Havuz nem alma cihazından çıkan kuru hava havuz ortamına yollanır. Üfleme havası havuz ortamına aşağıdan veya yukarıdan dağıtılabilir. Besleme havası yoğuşmanın çok fazla olduğu alanlar (pencereler, dış duvarlar, metal karkas yapı, kuytu yüksek tepe aydınlatmaları v.b.) üzerinden dağıtılmış olmalıdır. Üfleme havası pencere v.b. gibi yoğuşma yapan yüzeylere ve odanın merkezine yönlendirilir. Üfleme havası kanalları direnci düşük ve kanallar az ses yapacak dizaynda olmalıdır.Üsten üfleme seçilmesi durumunda difüzörlerin atış mesafeleri havuz kenarına ulaşabilecek durumda olmalıdır.
Üfleme kanallarındaki önerilen hava hızları
- Kanallarda 5m/s
- Difüzörlerde 1,5~2,5 m/s olmalıdır.
Bu gürültüyü önlemek için gereklidir.
Ayrıca çoklu üfleme uygulamalarında ana kanal – tali kanal (kılçık modeli) uygulaması yapılması önerilir. İyi bir havuz odasında üfleme havası difüzörleri ile dönüş havasının menfezlerinin konumlandırılması çapraz yapılmalıdır. Dönüş havası menfezinden hemen önce dirsek ile dönüş yapılmamalıdır. Dönüş kanalında yoğuşma ihtimali varsa bunla ilgili önlemler alınmalıdır. Kanal dirsek ve geçişleri sürtünme dirençlerini minimumda tutacak şekilde yapılmalıdır. Üfleme ve emiş kanallarında izolasyondan önce tüm ek yerlerinin sızdırmazlık kontrolleri yapılmış olmalıdır. İzolasyonda tercihen kauçuk izolasyon malzemeleri kullanılmalıdır. Yalıtım ek yerleri sızdırmaz şekilde sarılmış olmalı veya mastik ile doldurulmalıdır. Ön izoleli kanal kullanılması (iç mahal) durumunda tüm ek yerleri ilk işletmeye almadan önce dikkatlice kapatılmalıdır. Kanallar olabildiğince düz olarak dizayn edilmelidir. Zorunlu hallerde SMACNA’nın önerdiği geçişler ve dirseklerden az dirençli olanlar kullanılmalıdır. Kanaldaki ses ve titreşimleri azaltmak için kanal birleşimlerinde esnek kanal bağlantıları kullanılmalıdır.
Üfleme menfezleri ile emiş menfezleri arasında kısa devre olmaması için konumlandırmaya ve aradaki mesafeye dikkat etmek gerekir. Kısa devreler sistemin etkinliğini azaltır.Nem ve sıcaklık kontrolünü bozar. Dönüş kanal ve menfezleri uygun yüksekliği yerleştirilerek bu durum önlenmelidir. Bu durum mahaldeki kloraminleri azaltan bir durum olmamasına rağmen havuz odası tasarımcıları tarafından tercih edilmektedir. Alttan üfleme durumunda da üfleme havası difüzörleri ve kanalları tüm duvarları yalayacak şekilde dizayn edilmelidir. Üfleme havası havuz kenarındaki yüzücülerin üzerine direkt gelecek şekilde yönlendirilmemelidir. Seyirciye doğru yönlendirme yapılabilir. Dış ortamda bulunan Havuz nem alma cihazının dış hava girişi ve egzoz havası atışına yağmur koruması yapılmalıdır. Dış hava girişi ve egzoz çıkışların bulunduğu yerlere yapancı cisimlerin cihaza girişini önleyecek kafesler (ızgaralar) konmalıdır.
Havuz klimasınından soyunma odalarına, makine odalarına ve başka ortamlara üfleme havası ve dönüş havası bağlantısı yapılmamalıdır. Odanın içinde korozyon olabilir. İlave ortam ısıtıcısı, sıcak sulu, elektrikli , doğal gazlı olarak kanala monte edilebilir. Kullanılan ısıtıcılar havuz ortamlarında (korozif ortam) kullanılmak üzere tasarlanmış olmalıdır. Kapalı havuz odaları bir miktar negatif basınç altında tutulmalıdır. Bu durum korozif ortamın ve kokunun diğer ortamlara dağılmaması içindir. Bu durum için egzoz havası debisi taze hava debisinden %5~10 daha yüksek olmalıdır. Kanal malzemesi olarak kumaş, alüminyum, PVC ve galvaniz sac olabilir. Kuru hava havuza geri besleniyor olsa bile ön izoleli kanal veya benzer malzeme kullanılmamalıdır.
Havuz nem alma sistemi sıcaklığı havuz odası çiğ noktası sıcaklığından düşük ise kanallarda izolasyon, yoğuşma suyu toplama ve drenaj gerekebilir. Havuz odasındaki yüksek çiğ noktası nedeni ile havuz odası ile diğer iç ve dış mekânlar arası sürekli bir buhar bariyeri gereklidir. Buhar bariyerlerinin sonradan yapılması büyük maliyet ve hasarlara yol açabilir bu nedenle tasarım ve uygulama aşamasında dikkate alınmalıdır. Pencere ve dış kapılardaki yoğuşmayı en aza indirebilmek için yeterli termal izolasyonlu seçimler yapılmalıdır. Kapı ve pencerelerin sızdırmazlıkları iyi düzeyde olmalıdır. Hava kaçakları en az olmalıdır.
